Na to, co stanie się z mieszkaniem po śmierci męża i czy jego własność przejdzie na żonę, a jeśli tak, to w jakiej części, wpływa wiele czynników. Istotne jest przede wszystkim to, z jakim rodzajem dziedziczenia mamy do czynienia tj. czy w grę wchodzi dziedziczenie ustawowe, czy na podstawie testamentu. Nie bez znaczenia dla sytuacji wdowy jest także: liczba pozostałych spadkobierców, ustrój majątkowy małżonków oraz ewentualny zapis windykacyjny.
Przejście mieszkanie na żonę po śmierci męża – od czego zależy?
Po śmierci męża mieszkanie może, ale nie musi przejść na żonę. Wdowa stanie się właścicielką nieruchomości, w przypadku:
- dziedziczenia testamentowego – gdy powołana została ona do spadku, a zmarły ustanowił zapis windykacyjny;
- dziedziczenia ustawowego – gdy mąż nie miał dzieci, a jego rodzice i rodzeństwo zmarli przed jego śmiercią.
Mieszkanie po śmierci męża a dziedziczenie ustawowe
Jeżeli zmarły mąż nie pozostawił testamentu lub spadkobiercy w nim określeni nie przyjęli spadku, wówczas żona nabywa prawo do mieszkania zgodnie z zasadami określonymi w przepisach o dziedziczeniu ustawowym. Czy otrzyma je sama? To zależy. Kto i w jakiej kolejności nabywa prawo do spadku określa art. 931 KC i następne. Obok żony, w pierwszej kolejności do spadku powołane są także dzieci zmarłego mężczyzny. Co ważne, dziedziczą oni wszyscy w równych częściach, ale żona nie może otrzymać mniej niż ¼ całości spadku.
💡 Przykład:
Zmarły pan Jan miał troje dzieci. Ponieważ nie zostawił on testamentu, żona dziedziczy wspólnie z nimi w częściach określonych ustawą. Jak to się ma do dziedziczonego mieszkania? Mieszkanie nie stanie się własnością żony, ale powstanie współwłasność ułamkowa – żona otrzyma 1/4, a każde z dzieci równą część pozostałych ¾.
Jeżeli zmarły nie miał dzieci, to zgodnie z zasadami dziedziczenia ustawowego razem z żoną dziedziczą jego rodzice. Jeśli natomiast jeden z rodziców lub oboje także nie żyją, w ich miejsce wchodzi rodzeństwo zmarłego męża.
Co z mieszkaniem po śmierci męża, który zostawił testament?
W przypadku dziedziczenia testamentowego, jeżeli zmarły mąż zapisze w spadku mieszkanie żonie, wtedy przechodzi ono na nią po jego śmierci. Sposobem na przejście mieszkania po zmarłym mężu na żonę jest dokonanie przez niego tzw. zapisu windykacyjnego w testamencie sporządzonym w formie aktu notarialnego.
Zgodnie z art. 9811 KC spadkodawca może postanowić w testamencie, że oznaczona osoba nabywa przedmiot zapisu z chwilą otwarcia spadku. Powyższe podniósł w postanowieniu z dnia 15 maja 2021 r. SO w Krakowie, sygn. akt: II Ca 2130/20: ,,zapis windykacyjny rodzi skutek rzeczowy, czyli skutkuje tym, że własność określonego przedmiotu przechodzi na nabywcę z chwilą otarcia spadku tj. śmierci spadkodawcy’’.
👀 Zobacz także 👉 Wpływ rozwodu na sprawy spadkowe i dziedziczenie ustawowe 💔💸
Dziedziczenie mieszkania a ustrój majątkowy pomiędzy małżonkami
W kontekście dziedziczenia mieszkania po zmarłym mężu przez żonę warto zastanowić się także, jak na sytuację wdowy wpływa ustrój majątkowy pomiędzy małżonkami. O wysokości udziałów w nieruchomości, które jej przypadną decydować będzie wspólność majątkowa lub rozdzielność majątkowa.
Współwłasność mieszkania a śmierć małżonka
Jeżeli małżonkowie pozostawali we wspólności majątkowej, wówczas do masy spadkowej wejdzie tylko połowa majątku wspólnego (w tym mieszkania) i tylko ona będzie dzielona między spadkobierców.
💡 Przykład:
Pan Jan i jego żona Anna mieli dwójkę dzieci. Pozostawali oni we wspólności majątkowej, a w skład ich wspólnego majątku wchodziło m.in. mieszkanie. Ponieważ pan Jan nie sporządził testamentu, po jego śmierci żona i dzieci dziedziczą majątek zgodnie z zasadami dziedziczenia ustawowego. Jaką część mieszkania odziedziczy wdowa? Przedmiotem dziedziczenia jest jego połowa, a zatem otrzyma ona ½ tej połowy, stając się właścicielką ¾ całego mieszkania. Pozostała część przypadnie w równych ułamkach dzieciom.
Rozdzielność majątkowa a dziedzinie nieruchomości po zmarłym mężu
Jeżeli pomiędzy małżonkami panowała rozdzielność majątkowa, a mąż był właścicielem mieszkania, wówczas cała nieruchomość wchodzi do masy spadkowej. Zasady i kolejność dziedziczenia ustawowego pozostają bez zmian.
💡 Przykład:
Pan Stanisław i jego żona Barbara mieli trójkę dzieci. Przed zawarciem związku małżeńskiego zawarli rozdzielność majątkową, a mieszkanie, w którym mieszkali wspólnie było własnością pana Stanisława. Ponieważ nie sporządził on testamentu, po jego śmierci żona i dzieci dziedziczą majątek zgodnie z zasadami dziedziczenia ustawowego. Jaka część mieszkania przypadnie wdowie? Do masy spadkowej wejdzie całe mieszkanie, a zatem pani Barbara otrzyma po równo z trojgiem dzieci, ale nie mniej niż ¼.
Prawo do korzystania z mieszkania w przypadku śmierci współmałżonka
Jak widać mieszkanie po zmarłym mężu może, ale nie musi przejść na żonę. Ustawodawca zabezpieczył ją jednak w sposób szczególny, zapewniając jej trzymiesięczną ochronę po śmierci męża.
Zgodnie bowiem z art. 923 KC małżonek, który mieszkał ze spadkodawcą do dnia jego śmierci, jest uprawniony do korzystania w ciągu 3 miesięcy od otwarcia spadku z mieszkania i urządzenia domowego w zakresie dotychczasowym.
⚖️ Orzecznictwo
Jak podkreślił Sąd Rejonowy w Gdyni w wyroku z dnia 29 marca 2023 roku sygn. akt: I1 C 31/2021, uprawnienie to powstaje z mocy samego prawa i bez konieczności dokonywania jakichkolwiek dodatkowych czynności.
Czy po śmierci męża mieszkanie przechodzi na żonę? – podsumowanie
✔️ Żona ma szansę na otrzymanie mieszkania w całości po zmarłym mężu w przypadku dziedziczenia ustawowego tylko wtedy, gdy nie miał on dzieci lub zmarły one wcześniej, a rodzice i rodzeństwo zmarłego również nie doczekało jego śmierci.
✔️ Mąż może w testamencie ustanowić zapis windykacyjny, wskazując żonę jako osobę, która po jego śmierci nabędzie mieszkanie.
✔️ Testament z zapisem windykacyjnym musi zostać sporządzony w formie aktu notarialnego.
✔️ W przypadku wątpliwości prawnych dotyczących kwestii dziedziczenia mieszkania po śmierci małżonka, a także spadku po zmarłym i sprzedaży mieszkania, zachęcamy do kontaktu z naszą kancelarią adwokacką.
Źródło:
- https://lexlege.pl/kc/art-931/
- https://orzeczenia.krakow.so.gov.pl/content/$N/152010000001003_II_Ca_002130_2020_Uz_2021-04-15_002
- https://arslege.pl/zapis-windykacyjny/k9/a42647/
- https://arslege.pl/uprawnienie-bliskich-do-korzystania-z-mieszkania-zmarlego/k9/a6879/
Adwokat w Poznaniu. Specjalistka od spraw rodzinnych i spadkowych. Posiada bogatą praktykę w sprawach o rozwód, podział majątku, kontakty z dziećmi, władzę rodzicielską i opiekę nad dziećmi. Specjalizuje się zwłaszcza w trudnych rozwodach – gdy w grę wchodzi podział majątku firmowego, walka o winę lub o dzieci.
Ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a także podyplomowe studia z zakresu rachunkowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Następnie ukończyła aplikację radcowską i zdała egzamin radcowski. Wykonywała zawód radcy
prawnego. Obecnie wykonuje zawód adwokata. Prowadzi praktykę adwokacką w Poznaniu, Wolsztynie oraz w Świeciu. W trudnych sprawach o rozwód oraz o podział majątku wspólnego reprezentuje klientów w całej Polsce.
Autorka licznych publikacji z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego.
Prawnik w Poznaniu, aplikant radcowski przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Poznaniu. Specjalistka od spraw rodzinnych – zwłaszcza spraw o alimenty, kontakty z dziećmi i władzę rodzicielską.
Absolwentka prawa na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Studia kończone obroną pracy magisterskiej pt. „Sytuacja zwierząt w prawie cywilnym ze szczególnym uwzględnieniem rękojmi przy sprzedaży”. Dzięki temu połączyła jedną z jej ulubionych dziedzin prawa - czyli prawa cywilnego z kynologią.
Doświadczenie zawodowe zdobywała już w czasie studiów, pracując w kancelariach adwokackich i radcowskich, a także w Urzędzie Skarbowym Poznań - Winogrady, dzięki czemu poza zagadnieniami prawnymi posiada praktyczną znajomość prawa podatkowego.
Prywatnie wielka miłośniczka psów i szeroko pojętej kynologii, uwielbia także koreańskie filmy i seriale.
